Hoe burgerparticipatie de lokale politiek kan versterken

Waarom?

Wereldwijd staat de democratie onder druk, ook lokaal. Maar 23% van de Vlamingen vertrouwt het gemeentebestuur. Als antwoord hierop is er een golf van democratische vernieuwing op gang aan het komen.

Steden en gemeenten experimenteren als nooit te voren met nieuwe vormen van burgerparticipatie die burgers in het hart van de besluitvorming brengen.

Om burgers en politiek nog dichter bij elkaar te brengen, deelt G1000 vijf voorstellen die jouw lokale democratie nog meer kunnen versterken.

1. Het grootste hoofdpijndossier van de legislatuur aan een burgerpanel toevertrouwen

Burgers betrekken bij de heraanleg van het stadspark is interessant, maar burgers kunnen zeker ook een betekenisvolle rol spelen in de dossiers die net politiek gevoelig liggen. Zo ga je op zoek naar een breed draagvlak voor moeilijke keuzes.

Selecteer een thema met een grote impact op de lange termijn, een dossier waarvan je weet dat het gevoelig ligt. Zoals een gemeentefusie, ruimtelijk beleidsplan, mobiliteit, lokale belastingen,...
Voorzie een doordacht en omkaderd proces, met aandacht voor inclusie en deliberatie.
Ze deden het al voor in Wichelen, Eeklo en Kaprijke in het fusiedebat.

2. Burgers en politici samen rond de tafel zetten in gemengde commissies

Door de doorlopende betrokkenheid van raadsleden, gecombineerd met de levenservaring van burgers, kan wederzijds begrip groeien en de impact van burgerparticipatie worden vergroot.

Gemengde commissies bestaan uit 1⁄4 raadsleden en 3⁄4 gelote burgers zoals in het Brussels Hoofdstelijk Gewest.
Gelijkaardig als bij een burgerpanel, loods je hen doorheen een deliberatief proces om tot weloverwogen aanbevelingen te komen.
Professionele gespreksbegeleiding is hier extra belangrijk, zodat politici de discussies niet domineren en burgers zich comfortabel voelen.

3. Loting en deliberatie integreren in de werking van de lokale democratie

Benut het potentieel van loting en deliberatie ten volle door niet eenmalig maar systematisch gelote burgers te betrekken. Dat kan bijvoorbeeld door:

Het petitierecht uit te breiden om burgerpanels te initiëren.
De gemeenteraad het recht te geven om burgerpanels te initiëren (via het huishoudelijk reglement).
Burgerpanels te verplichten voor bepaalde strategische beslissingen
Een permanente burgerraad op te zetten.
Je wordt er steeds beter in, het wordt goedkoper en je administratie raakt eraan gewend.

4. De hele bevolking betrekken via het preferendum

Hoewel referenda je toelaten om je hele bevolking te betrekken, werken ze vaak heel polariserend. Via het preferendum kan je je hele bevolking betrekken op een genuanceerde manier.

In een preferendum kunnen burgers beleidsvoorstellen beoordelen en prioritiseren.
Zo kan je bijvoorbeeld de beleidsvoorstellen van een geloot burgerpanel laten valideren door de volledige bevolking.
Je vermindert het polariserend effect van een klassiek referendum terwijl toch iedereen kan deelnemen.

5. De gemeentelijke organisatie klaarstomen voor democratische vernieuwing

Om burgers goed te betrekken bij het lokaal beleid, is er ook nood aan vernieuwing in overheidsadministraties, met meer aandacht voor horizontaliteit en nieuwe rollen voor ambtenaren als brugfiguren.

Investeer in interne capaciteitsopbouw met professionele participatieambtenaren en participatie als transversaal gegeven doorheen de verschillende diensten.
Maak werk van een evaluatiecultuur. Alleen door te leren uit fouten word je beter.
Vergroot het ambtelijk en politiek draagvlak voor participatie via interne kennisdeling van goede praktijken en succesverhalen.

Vragen of interesse?
Contacteer ons gerust!

isabelle.dresse@g1000.org